Terminy zapłaty w transakcjach handlowych

Według European Payment Report (EPR), od 80 do 90 proc. przedsiębiorstw w Polsce nie otrzymuje zapłaty w ustalonym terminie, a blisko połowa polskich firm jest zmuszana do akceptowania długich terminów płatności. Polski ustawodawca podążając za ogólnoeuropejskim trendem, podjął działania legislacyjne na rzecz przeciwdziałania zatorom płatniczym. Ich efektem jest ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, mająca wejść w życie 1 stycznia 2020 roku. Najważniejsze z wprowadzanych przez nią zmian, to:

Krótsze terminy zapłaty

Skróceniu ulegną terminy zapłaty w transakcjach handlowych:

• do maksymalnie 30 dni od dnia doręczenia faktury w przypadkach w których dłużnikiem jest podmiot publiczny (z wyłączeniem podmiotów leczniczych)
• do maksymalnie 60 dni w przypadkach w których wierzycielem jest mikro, małe lub średnie przedsiębiorstwo, a dłużnikiem duża firma (tzw. transakcja asymetryczna).

W przypadku ustalenia między podmiotami równorzędnymi (np. dwiema średnimi firmami) terminu zapłaty dłuższego niż 60 dni, to dłużnik, a nie wierzyciel, będzie musiał udowodnić w przypadku sporu między nimi, że ustalony termin zapłaty nie był rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela.

Działanie polegające na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone produkty lub wykonane usługi zostanie natomiast dodane do katalogu czynów nieuczciwej konkurencji. Na firmy, które najbardziej opóźniają regulowanie swoich zobowiązań, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów będzie mógł nałożyć kary pieniężne. Nie będą jednak karane przedsiębiorstwa, które nie płacą bo same padły ofiarą zatorów płatniczych.

Możliwość odstąpienia od umowy, gdy termin zapłaty przekracza 120 dni

Nowelizacja wprowadza możliwość odstąpienia przez wierzyciela od umowy lub jej wypowiedzenia, gdy ustalony w niej termin zapłaty przekracza 120 dni, liczonych od daty doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostarczenie towaru lub wykonanie usługi. Warunkiem zastosowania tego przywileju będzie jednak dowiedzenie, że ustalenie tego terminu było rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.

Raportowanie Ministerstwu Przedsiębiorczości i Technologii swoich praktyk płatniczych

Najwięksi podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (grupy kapitałowe i firmy, których dochód przekracza rocznie 50 mln euro) zobligowane zostaną do corocznego raportowania ministrowi ds. gospodarki o stosowanych przez siebie terminach zapłaty. Sprawozdania te będą publicznie dostępne, czyli będzie można się z nich dowiedzieć, jak partnerzy realizują swoje zobowiązania oraz ocenić ryzyko wchodzenia z nimi w relacje biznesowe. Pierwsze raporty dotyczące praktyk płatniczych mają być opublikowane w 2021 r.

Ulgi na złe długi w PIT i CIT

Wprowadzone zostaną przepisy ustalające tzw. ulgę na złe długi, na wzór mechanizmu funkcjonującego w podatku VAT. Wierzyciel, który nie otrzyma zapłaty w ciągu 90 dni od upływu terminu określonego w umowie lub na fakturze, będzie mógł pomniejszyć podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności, a dłużnik będzie miał obowiązek podniesienia podstawy opodatkowania o kwotę, której nie zapłacił. Ulgi nie będzie można stosować pomiędzy podmiotami powiązanymi kapitałowo.

Łatwiejsze uzyskanie zabezpieczenia w sądzie

Uproszczeniu ulegną procedury zabezpieczające w sprawach o roszczenia pieniężne z tytułu transakcji handlowych, w których wartość wynagrodzenia nie przekracza 75 tys. zł. W sprawach tych nie trzeba będzie już wykazywać interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia przez sąd – wystarczy uprawdopodobnienie roszczenie i okoliczność, że należność nie została uregulowana przez co najmniej 3 miesiące od dnia upływu terminu płatności określonego w fakturze lub umowie.

Wyższe rekompensaty za koszty odzyskiwania należności oraz odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych

Nowelizacja zróżnicuje wysokość rekompensat za koszty związane z odzyskiwaniem należności. Po zmianach zostaną wyznaczone trzy progi:

• a) 40 euro – gdy świadczenie pieniężne nie przekracza 5 000 zł;

• b) 70 euro –  gdy świadczenie pieniężne jest wyższe od 5 000 zł, ale niższe niż 50 000 zł;

• c) 100 euro – gdy świadczenie pieniężne jest równe lub wyższe od 50 000 zł.

Podniesiona zostanie również o dwa punkty procentowe, tj. do 11,5%, wysokość odsetek ustawowych za opóźnienia w transakcjach handlowych. Ma to sprawić by kredytowanie się kosztem firm było droższe niż uzyskanie pieniędzy np. z kredytu komercyjnego. Jedynie w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot leczniczy, odsetki pozostaną na dotychczasowym poziomie, tj. 9,5%.