Porozumienia wertykalne w gospodarce platform internetowych

• Instagram
• LinkedIn

31 maja 2023 r. wygaśnie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 marca 2011 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, zgodnie z którym porozumienia wertykalne spełniające określone w rozporządzeniu warunki są wyłączone spod zastosowania zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję.

Obowiązujące w Polsce rozporządzenie wzorowane było na rozporządzeniu Komisji Europejskiej nr 330/2010 z dnia 20 kwietnia 2010 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej „TFUE”) do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych.

Od czasu przyjęcia rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 330/2010 z dnia 20 kwietnia 2010 r. rynek znacząco się zmienił. Dotyczy to w szczególności szybkiego rozwoju branży e-commerce i pojawienia się nowych uczestników rynku, takich jak platformy internetowe, co doprowadziło do konieczności dostosowania zasad konkurencji do działalności przedsiębiorców m.in. w ramach pośrednictwa internetowego.

W konsekwencji Komisja Europejska przyjęła nowe rozporządzenie Komisji (UE) 2022/720 z dnia 10 maja 2022 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych (dalej „Rozporządzenie” lub „VBER”).

W niedługim czasie powinien pojawić się projekt polskiego rozporządzenia, odzwierciedlający wprowadzone Rozporządzeniem zmiany w zakresie wyłączeń grupowych porozumień wertykalnych spod zakazu konkurencji.

Zgodnie z VBER porozumienia dotyczące świadczenia usług pośrednictwa internetowego są porozumieniami wertykalnymi i w związku z tym podlegają wyłączeniu grupowemu ustanowionemu niniejszym Rozporządzeniem, z zastrzeżeniem określonych w nim warunków.

Jako porozumienia wertykalne należy rozumieć porozumienie lub praktykę uzgodnioną dotyczące warunków zakupu, sprzedaży lub odsprzedaży niektórych towarów lub usług przez ich strony, pomiędzy dwoma przedsiębiorstwami lub większą ich liczbą, z których każde prowadzi działalność – w ramach takiego porozumienia lub praktyki uzgodnionej – na innym szczeblu obrotu w zakresie produkcji lub dystrybucji.

Dostawca czy nabywca?

Do celów stosowania Rozporządzenia przedsiębiorstwa będące stroną porozumień wertykalnych są kwalifikowane jako dostawcy albo jako nabywcy.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. d) Rozporządzenia przedsiębiorstwo, które świadczy usługi pośrednictwa internetowego, kwalifikowane jest jako dostawca w odniesieniu do tych usług, a przedsiębiorstwo, które oferuje lub sprzedaje towary lub usługi w ramach usług pośrednictwa internetowego, kwalifikowane jest jako nabywca w odniesieniu do tych usług pośrednictwa internetowego, niezależnie od tego, czy płaci za korzystanie z usług pośrednictwa internetowego.

Wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję

Wyłączenie będzie miało zastosowanie przede wszystkim, jeżeli wielkość udziału w rynku stron porozumienia nie będzie przekraczała 30 % rynku właściwego, czyli:

• udział dostawcy nie przekracza 30 % rynku właściwego, na którym sprzedaje on towary lub usługi objęte porozumieniem, i jednocześnie
• udział nabywcy nie przekracza 30 % rynku właściwego, na którym nabywa on produkty lub usługi objęte porozumieniem.

Wskazuje się, że przywilej wyłączenia grupowego powinien być ograniczony do porozumień wertykalnych, w odniesieniu do których można założyć z wystarczającą pewnością, że spełniają warunki określone w art. 101 ust. 3 TFUE.

Zgodnie z art. 101 ust. 3 TFUE wyłączenie spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję może być zastosowane, jeżeli porozumienie spełnia łączenie dwie pozytywne i dwie negatywne przesłanki.

Po pierwsze, wymaga się, aby dane porozumienie przyczyniało się do polepszania produkcji lub dystrybucji przedmiotowych produktów bądź do popierania postępu technicznego lub gospodarczego, po drugie, aby słuszna część zysku, który z tego wynika, była zastrzeżona dla użytkowników, po trzecie, aby nie nakładało ono żadnego zbędnego ograniczenia na przedsiębiorstwa w nim uczestniczące i po czwarte, aby nie dawało im możliwości eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej części danych produktów.

Ograniczenia uchylające przywilej wyłączenia grupowego

Rozporządzenie, prócz  wyłączenie porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, określa także katalog klauzul niedozwolonych, czyli takich, których strony nie mogą wprowadzić w porozumieniu, gdyż stanowią poważne naruszenie zasad konkurencji i nie podlegają wyłączeniu.

Należą do nich:

1. narzucanie przez dostawcę ceny sprzedaży minimalnej lub sztywnej ceny sprzedaży;
2. w przypadku, gdy dostawca prowadzi system dystrybucji wyłącznej, postanowienia na podstawie których następuje ograniczenie terytorium, na którym dystrybutor wyłączny może czynnie lub biernie sprzedawać towary lub usługi objęte porozumieniem, lub klientów, którym dystrybutor wyłączny może czynnie lub biernie sprzedawać takie towary lub usługi (z wyjątkami wskazanymi w Rozporządzeniu);
3. w przypadku, gdy dostawca stosuje system dystrybucji selektywnej ograniczenie terytorium, na którym dystrybutorzy działający w systemie dystrybucji selektywnej mogą sprzedawać towary lub usługi objęte porozumieniem, lub klientów, którym dystrybutorzy ci mogą sprzedawać takie towary lub usługi (z wyjątkami określonymi w Rozporządzeniu);
4. w przypadku, gdy dostawca nie prowadzi ani systemu dystrybucji wyłącznej, ani systemu dystrybucji selektywnej, postanowienia na podstawie, których następuje ograniczenie terytorium, na którym nabywca może czynnie lub biernie sprzedawać towary lub usługi objęte porozumieniem, lub klientów, którym nabywca może czynnie lub biernie sprzedawać takie towary lub usługi (z wyjątkami określonymi w Rozporządzeniu);
5. uniemożliwienie skutecznego wykorzystania Internetu przez nabywcę lub jego klientów do sprzedaży towarów lub usług objętych porozumieniem, ponieważ ogranicza ono terytorium, na którym towary lub usługi objęte porozumieniem mogą być sprzedawane, lub klientów, którym te towary lub usługi mogą być sprzedawane, bez uszczerbku dla możliwości nałożenia na nabywcę:
   
   a) innych ograniczeń dotyczących sprzedaży przez Internet;
   b) ograniczeń dotyczących reklamy internetowej, które nie mają na celu uniemożliwienia korzystania z całego kanału reklamy internetowej;
   
   
6. ograniczenie, uzgodnione między dostawcą komponentów a nabywcą, który je wbudowuje, możliwości prowadzenia przez dostawcę sprzedaży komponentów jako części zamiennych użytkownikom końcowym, zakładom naprawczym, hurtownikom lub innym usługodawcom, którym nabywca nie powierzył napraw lub serwisowania swoich towarów.

Ponadto, wyłączenie przewidziane w Rozporządzeniu nie będzie miało zastosowania także w sytuacji:

a) jakiegokolwiek bezpośredniego lub pośredniego zakazu konkurowania, którego czas trwania jest nieokreślony lub przekracza pięć lat;

b) jakiegokolwiek bezpośredniego lub pośredniego zobowiązania skutkującego zakazem wytwarzania, zakupu, sprzedaży lub odsprzedaży przez nabywcę towarów lub usług po zakończeniu obowiązywania porozumienia;

c) jakiegokolwiek bezpośredniego lub pośredniego zobowiązanie skutkującego zakazem sprzedaży produktów określonych konkurujących dostawców przez dystrybutorów działających w systemie dystrybucji selektywnej;

d) jakiegokolwiek bezpośredniego lub pośredniego zobowiązanie skutkującego uniemożliwieniem nabywcy usług pośrednictwa internetowego oferowania, sprzedaży lub odsprzedaży użytkownikom końcowym towarów lub usług na korzystniejszych warunkach przy użyciu konkurencyjnych usług pośrednictwa internetowego.

Podsumowanie

Jak wynika z informacji przekazanych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów planowane w projektowanym polskim rozporządzeniu regulacje będą odpowiadać rozwiązaniom przyjętym w prawie unijnym.

Nowe rozporządzenie powinno ułatwić polskim przedsiębiorcom świadczącym usługi pośrednictwa internetowego możliwość oceny zgodności zawieranych przez nich porozumień z prawem konkurencji.

Autor:

Sonia Brocka

Aplikant Radcowski, Specjalista prawa gospodarczego